از قِنَّب تا کانابیس: امیدها برای درمان بیماری مولتیپل اسکلروزیس جان تازه ای می گیرند

مولتیپل اسکلروزیس (ms) بیماری التهابی-خود ایمنی دمیلینه کننده ی سیستم اعصاب مرکزی است. این بیماری اغلب در اوایل سنین بزرگسالی در بیماران ظاهر شده و یکی از دلایل عمده ی ناتوانی نورولوژیک در جوانان بوده و به میزان قابل توجهی کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. درمان های پذیرفته شده ی کنونی برای بهبود بیماران مبتلا به ms دارای عوارض جانبی متعدد بوده و داروهای سرکوب کننده ی سیستم ایمنی و اینترفرون های نوع β جزء اساسی درمان می باشند. نارسایی های موجود در درمان های کنونی، محققان را به یافتن درمان های موثرتر و با عوارض جانبی کمتر مشتاق نموده است. شاهدانه ی هندی با نام علمیl. cannabis sativa از گیاهان بومی آسیا بوده که از زمان های بسیار دور در درمان انواع بیماری ها مورد استفاده قرار می گرفته است. این گیاه در طب سنّتی ایران نیز با نام قِنَّب شناخته شده و کاربردهای فراوانی برای آن ذکر شده است. شرح گیاه شناسی و آثار درمانی قِنَّب در آثار دانشمندان اسلامی ایران آورده شده است. امروزه تعدادی از بیماران مبتلا به ms به عنوان یک درمان عامیانه از این گیاه و فرآورده های آن به منظور تسکین برخی از علایم وابسته به ms استفاده می کنند. با کشف سیستم اندوکانابینوییدی در برخی قسمت های مغز و سیستم ایمنی بدن انسان که به واسطه ی دو دسته رسپتور تحت عنوان cb1 و cb2 فعالیت می کنند، این گیاه مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. مطالعات بالینی نشان می دهد که فعال شدن این دو دسته رسپتور به ترتیب باعث تسکین علایم مربوط به بیماری ms و به ویژه اسپاستیسیتی و دردهای نوروپاتیک و کاهش التهاب شده و احتمالاً می تواند موجب کند شدن سیر پیشرفت بیماری گردد. این مقاله به مروری کوتاه بر معرفی و تاریخچه ی مصرف گیاه و شواهد جدید فارماکولوژیک مربوط به کاربرد آن در بیماری ms می پردازد